Over Hieslum

Hieslum is een klein dorp met 78 inwoners dat tussen de Oudegaaster Brekken en Parrega in ligt, het merkwaardige is dat de dorpskern zelf de minste inwoners heeft, de meeste inwoners wonen in de buurtschappen Atzeburen en Idserdaburen en in de omliggende boerderijen. De mooiste straatnaam is wel de Tempelreed, het pad dat voert naar de boerderij de Tempel.

De kerk staat iets naar achter en kwam in de plaats van de middeleeuwse kerk die omstreeks 1300 was gebouwd en in 1874 is afgebroken waarna de huidige kerk is gebouwd.
Hieslum is een zeer oud dorp, al in 855 wordt het genoemd omdat een Folckerus uit Hieslum een schenking van 20 gras doet aan het klooster Werden in Duitsland. Later heeft het klooster Werden de Friese bezittingen verkocht aan de Johannieters van Sneek. In een opgave van kloosterbezittingen van Fulda komt Hieslum ook al zeer vroeg voor als Haslum.
Wie oude kaarten bekijkt, merkt al dadelijk, dat er voorheen hier heel wat meer water was dan nu. Verschillende meren en poelen zijn drooggelegd. Al meer dan 200 jaar geleden is het Sensmeer een polder. Dan was er ‘t Uylcke meer, de Hieslumer Ee, de Horse of de Horase en verschillende andere. Deze lage landen hebben dan ook de eeuwen door strijd tegen het water moeten voeren. Terpen zijn de eeuwen voor het jaar 1000 opgeworpen en op de grootste van deze hoogten zullen zo langzamerhand, wellicht rondom een kapelletje, de dorpen zijn ontstaan.
Op het kerkhof van Hieslum is een “oorlogsgraf” van het gemenebest te vinden. Op dit graf zijn 7 namen genoemd van personen die gesneuveld zijn.

Hieslum

De tiidgeast wist de boel noch wat te stjoeren:
De reden binne no fan glêd beton,
Op plakken rommen klompen ’t fjild foar skuon,
Net alle pleatsen binne mear fan boeren.Mar blykber giet it om ‘e lêste oeren:
It rint hjir dea en ’t spoar hat gjin stasjon,
As lei ’t ûntfolkingsspoek mei in kanon
Yn dizze stilte op in proai te loeren.
Mar ’t hat in tsjerke dêr’t noch preke wurdt,
Dit stipke op ‘e griene greidetekken,
Dat hjoed as kearn net folle mear betsjut.
En romteminsken komme oan har trekken.
It sicht is withoefier en ’t eachweid grut
Yn ’t gea tusken de Trekfeart en de Brekken.

De geschiedenis van Hieslum

Net als Dedgum is ook Hieslum al heel oud. In een stuk van 855,dat in dit boek verschillende malen genoemd wordt een schenking aan een Duits klooster te Werden, door een Folkertus- komt Hieslum al voor. Ook in een lijst van kloosterbezit van Fulda wordt Haslum genoemd.
Hieslum is een terpdorp. De woonhoogte was wel nodig,t oen er nog geen zeedijken waren. Wie de topografische kaart bekijkt vind overal hoogten aangegeven van 0.2, 0.5 en 0.6 meter onder A.P. Daarbij waren er ook nogal wat meren en poelen. Op oude kaarten komen o.a. de Hieslumer Ee, ten zuiden van het dorp en de Horase voor. Een deel van de landerijen om Hieslum heen liggen in de Riperahem,maar het dorp zelf ligt buitendijks. Net als bij Dedgum was er een verbinding tussen de Sensmeer en de Ee, voorheen een natuurlijk stroompje,later de vaart tussen Bolsward en Workum. De dijken dienden om het land in de hem tegen het buitenwater to beveiligen. Tegen zeewater waren die niet opgewassen.
De kerk van Hieslum is niet oud. In 1874 is het middeleeuws gebouw afgebroken. Men neemt aan,dat hij ± 1300 gebouwd was. Een toren had deze oude kerk niet en een orgel evenmin. De nieuwe kerk kreeg een houten spitske. De klok die in 1673 was gegoten, hing in een klokkestoel,maar is in 1874 overgebracht naar het torentje. In 1943 is hij door de Duitsers gestolen en niet weer teruggekomen. Maar de Hieslummers hebben voor een opvolger gezorgd. De preekstoel is eenvoudig, maar van goed eikenhout. De kerk heeft nu wel een orgel. Onder de houten vloer liggen nog 4 grafstenen van Pastoors uit oude tijden. De kerk hoorde in de late middeleeuwen aan het St.Odulfus klooster van Staveren. Dat hield in, dat de Pastoor door de leiding van dit klooster aangewezen werd en meestal een geestelijk uit dit klooster werd benoemd. Misschien had daarom de pastoor niet veel land: in 1543 ± 20 pondemaat.
Toen de reformatie de overhand kreeg,werd het oude kerkje voor de “nieuwe leer” gebruikt, maar van een eigen zielleherder was geen sprake meer. Het dorp werd gecombineerd met Parrega en Greonterp, al was dit laatste maar in naam, omdat er vrijwel geen enkele protestant woonde zoals nu nog het geval is.
Na 1580 bleven in Tjerkwerd, Hieslum, Dedgum en Parrega veel mensen Rooms en te Hieslum heeft een tijd de Roomse geestelijke gewoond, die de aanhangers van het oude geloof verzorgde .
Zo rond 1630 werkte hier Joahannes Jacobi, die ook voor menig dorp in Wymbritseradeel de zorg had. Hij woonde in Hieslum, “dat door zijn onbeduidendheid en afgelegenheid beloofde een veilige woonplaats te zijn. Grietman van Aylva deed een oogje dicht”. Zijn opvolger,Adam Petri, verhuisde naar Blauwhuis, al noemde men de statie nog een tijdje Hieslum. Daarmee werd het centrum overgebracht van het uiterste hoekje van Wonseradeel naar Wymbritseradeel.
Oldeahof en Ydema hebben aangetoond, dat langzamerhand een verschuiving van de Roomse bevolking van Hieslum en andere dorpen plaats had naar het nieuwe centrum. Dat tonen de cijfers aan. In 1849 was 38% van de bevolking van Hieslum Rooms, in 1958 maar 11%. Voor Dedgum waren de cijfers 62% en 14 %.
Een school heeft Hieslum, voor zover het na te gaan is,niet gehad. De kinderen gingen, wilden ze een beetje leren lezen,schrijven en rekenen, naar Parrega. Nu gaan ze ook naar Parrega,als ze Protestant zijn en de Roomsen gaan naar Blauwhuis.
Het dorp is en was klein. Er zijn niet veel straatnamen in het register te vinden. Zelfs de naam buorren (buurt) ontbreekt. Hepkema vertelde als”anekdote”, dat een bewoner van Hieslum zei: “Als hier een keer in de twee jaar iemand wordt begraven gaat het goed !”
De Atseburenweg is de enigste verbinding met de grote wereld. De Idzerdaweg gaat naar het zuidwesten, naar de buurtschap Idzerdabuorren. Daarna komt nog Monnekebuorren, dat misschien al als Monicesloe in 855 voorkomt (Oldenhof) .De Sierdsmaweg is genoemd naar de Sierdsmastate en dan is er “de Tempelreed, die verhard tot de boerderij Rottenkloster voert en dan doorloopt tot de boerderij “De Tempel” in Wymbritseradeel”. Zo staat er als toelichting bij de straatnamen.
De bevolking gaat hard achteruit. In 1950 waren er nog 150 mensen, in 1960 was dat teruggelopen naar 118 en een jaar later 109. Tegenwoordig telt Hieslum 78 inwoners.